شرح خبر:

به گزارش خبرگزاري فارس،برنامه اخير ثريا به صورت ميزگرد و با حضور علي متولي زاده اردكاني، دكتراي ژنتيك و فوق دكتراي زيست فناوري از آمريكا، محمدمهدي خورشيدوند، پژوهشگر و استاد دانشگاه و اسكندر اميدي‌نيا، نماينده وزارت بهداشت و عضو كميته تخصصي ايمني_زيستي وزارت بهداشت، بابك ناخدا، نماينده وزارت جهادكشاورزي و رئيس بخش تحقيقات فيزيولوژي مولكولي پژوهشكده بيوتكنولوژي كشاورزي ايران به تبيين اهميت امنيت غذايي در استقلال اقتصادي كشور و بررسي فرصت‌ها و تهديدهاي واردات و توليد محصولات تراريخت (محصولات دستكاري ژنتيكي شده) و بررسي ادله موافقان و منتقدان ترويج و توسعه محصولات تراريخت در برنامه ششم توسعه پرداخت.

سوال نظر سنجي برنامه نيز به شرح زير بود؛


نظر سنجي محصولات تراريخته در يك برنامه تلويزيوني

مهمترين محورهاي برنامه به شرح زير است؛

منتقدان محصولات تراريخت: اسناد متقن نشان مي‌دهد، اين محصولات ارمغان شركت‌هاي صهيونيستي هستند
نماينده وزارت جهاد كشاورزي: بذرهاي مونستانتو كاملا سالم است! ناچار به واردات محصولات تراريخته هستيم
چرا وزارت بهداشت به خوداظهاري شركت‌هاي توليد كننده در خصوص سلامت تراريخته ها اعتماد مي‌كند؟
وزارت جهاد كشاورزي از توليد و واردات محصولات تراريخته حمايت مي‌كند

آنهايي كه به منتقدان تراريخت مي‌گويند، فناوري هراس، خودشان راكتور اراك را با سيمان پر كردند.
 78 درصد مردم خواستار محدوديت و نظارت بيشتر بر محصولات تراريخته‌اند.

وزارت جهاد كشاورزي با توليد داخلي محصولات تراريخته موافق است

دكتر بابك ناخدا، نماينده وزارت جهادكشاورزي و رئيس بخش تحقيقات فيزيولوژي مولكولي پژوهشكده بيوتكنولوژي كشاورزي ايران به توضيحاتي در رابطه با محصولات تراريخت پرداخت و اظهار داشت: گياهان تراريخت بهترين رهاورد دانش بشري در حوزه مهندسي ژنتيك هستند؛ اين محصولات براي كشاورزي ما ارزش افزوده دارد.

محسن مقصودي مجري خطاب به دكتر ناخدا اظهار داشت: موضع وزارت جهاد كشاورزي در مورد واردات محصولات و بذر تراريخته و توليد اين محصولات چيست؟
ناخدا اظهار داشت:  وزارت جهاد كشاورزي با توليد داخلي محصولات تراريخته موافق است و به تقويت آنها هم مي‌پردازد؛ با توجه به شرايط كنوني و مدت زماني كه طول مي‌كشد تا به توليد اين محصولات بپردازيم ممكن است كه اكنون شرايط توليد داخل اين محصولات را نداشته باشيم و همچنين باتوجه به وابستگي نود درصدي كشور به روغن بنابراين به واردات محصولات تراريخته مي‌پردازيم.


ميزگرد تراريخته در يك برنامه تلويزيوني

وزارت بهداشت واردات محصولات تراريخته را تاييد مي‌كند، چرا كه دنيا اين كار را تاييد كرده است!

 اسكندر اميدي نيا، نماينده وزارت بهداشت و عضو كميته تخصصي ايمني_زيستي وزارت بهداشت در خصوص موضع وزارت بهداشت در رابطه با واردات و توليد محصولات تراريخته اظهار داشت: رويكرد ما تقويت توليد ملي و ايجاد اشتغال پايدار هست و براساس قوانين ساختار را طوري طراحي كرده‌ايم كه چند سازمان ذي‌صلاح در ارزيابي محصولات تراريخته دخيل هستند كه يكي از اين سازمان‌ها سازمان جهاد كشاورزي و وزارت بهداشت است كه در قانون شرح وظيفه دارد و سازمان حفاظت محيط زيست زير نظر شوراي ملي ايمني زيستي است.

مقصودي از دكتر اميدي نيا پرسيد: آيا واردات ميليون‌ها تن محصولات تراريخته از نظر وزارت بهداشت مجاز است؟

نماينده وزارت بهداشت در پاسخ تصريح كرد: از نظر وزارت بهداشت اين محصولات بررسي مي‌شوند و بررسي مي‌شود كه ويژگي همان محصولاتي است كه در مدارك به آنها استناد شده است؛ وزارت بهداشت واردات محصولات تراريخته را تاييد كرده است، چراكه دنيا اين محصولات را تاييد مي‌كند.

سمي كه در گياه برنج يا ذرت وارد مي‌شود، در هنگام مصرف انساني كجا قرار دارد؟

دكتر علي متولي زاده اردكاني، دكتراي ژنتيك و فوق دكتراي زيست فناوري از آمريكا به سوالي مبني بر اينكه آيا مكانيزمي داريم كه سلامت اين محصولات را تاييد بكنيم، اظهار داشت: واقعيت امر اين است كه وقتي شما در موجود زنده يك ماده وراثتي را وارد ژنوم آن مي‌كنيد ممكن است بتوانيد پروتئني را كه مي‌خواهيد به دست بياوريد ولي بايد بدانيد كه تغييرات ژنومي خطرناكي را ايجاد مي‌كنيد و اين يكي از مشكلات اساسي زيست فناوري است.

وي افزود: وقتي كه ما يك برنج يا ذرت را دستكاري ژنتيكي مي‌كنيم و مي‌خواهيم يكي از صفات مورد علاقه‌مان را در آن ايجاد كنيم با وارد كردن يك ماده به سلول گياهي در تمام سلول‌هاي گياهي آن پروتئين مشخص نيز وجود دارد يعني اگر يك برنجي را ايجاد كرديد كه مقاوم به كرم ساقه خوار است در تك تك سلول‌هاي اين برنج پروتئين سمي وجود دارد.

متولي زاده اردكاني اظهار داشت: سوال بعدي اين است كه كسي كه مي‌خواهد اين برنج يا ذرت را بخورد، آن سمي كه در آن وارد شده است كجا مي‌رود؟ مسلما اين سم در همان آرد وجود دارد و اين برنج مي‌توان براي افراد در آينده آلرژي زا باشد پس ما وقتي از دستكاري ژنتيك استفاده مي‌كنيم يعني برنجي را كه قبلا دستكاري نشده بوده و براي ساليان سال افرادهمان برنج را استفاده مي‌كردند را دستخوش تغييرات مصنوعي كرده‌ايم. متاسفانه براي تاييد سلامت اين محصولات هيچ سندي در حوزه مطالعات دانشگاهي نداريم و گزارش نشده است كه اين محصولات چه اثراتي روي موجودات دارد.

متولي ارزيابي محصولات تراريخت در كشور ما كجاست؟

دكتر محمدمهدي خورشيدوند، پژوهشگر و استاد دانشگاه در را بطه با محصولات تراريخت اظهار داشت: ما در رابطه با غذا صحبت مي‌كنيم؛ اينكه ما يك بخش از مباحث را به وزارت جهاد و يك بخش ديگر را به وزارت بهداشت محول كنيم و كسي بصورت متقن پاسخگو نباشد، پاسخ خوبي به مردم نداده‌ايم. در فرآيند دست‌ورزي ژنتيكي وقتي كه ژن‌ها را به سمت ژنوم هدف پرتاب مي‌كنيم چه تضميني وجود دارد كه اساس ژنتيكي محصول دچار تخريب نشود و كدام بشر اين قدرت را دارد كه بگويد من در اين فرآيند عوارض جانبي را قرار نمي‌دهم؟ به هرحال اين دانش مانند همه زمينه‌هاي علمي بشر ارتباطاتي هم با بحث صنعت دارد و ماهم قائل به اين امر هستيم.

وي در ادامه افزود: بنده هنوز متوجه نشدم كه متولي ارزيابي محصولات تراريخت در كشور ما كجاست و اين اتفاق كجا صورت مي‌گيرد؛ اگر واقعا آزمايشگاه داريم يك گروه مستقل بايد ببيند و بازديد بكند و به مردم گزارش بدهد؛ اين حق مردمي است كه با سختي معيشت خودشان را مي‌گذرانند اما يك عده پشت اقتصاد مقاومتي پنهان بشوند و بخواهند چنين غذايي را به دست مردم بدهند.

اسرائيل و عربستان و تركيه با اينكه فعال‌ترين كشورها در محصولات تراريخت هستند اما به سراغ كاشت آن‌ها نمي‌روند اما ايران به دنبال كاشت اين محصولات است...

خورشيدوند تصريح كرد: در خاورميانه سه كشور در اين حوزه پيشگام هستند كه عبارتند از تركيه، عربستان و ايران و البته رژيم صهيونيستي هم در اين زمينه كار مي‌كند اما چطور ميشه اين كشورها هيچ كدام به سمت كاشت اين محصولات نمي‌روند و فقط ايران مي‌خواهد به دنبال كاشت اين محصولات برود؟ سوال بعد اين است كه در كجاي دنيا محصولات تراريخت مستقيما به مصرف انسان مي‌رسد؟ اين حق مردم است كه بدانند چرا اين محصولات ده سال است كه وارد كشور مي‌شود و هيچ كس هم اطلاع ندارد.

حامي اصلي محصولات تراريخت شركت مونستانتو است

اين استاد دانشگاه اظهار داشت: شركت مونستانتو كه حامي اين محصولات است يك شركت بدنام صهيونيستي است كه رد پاي‌شان را در "عامل نارنجي" ويتنام و بمب‌هاي شيميايي مي‌بينيد و هر كجا يك موضوع ناشايست و ناصوابي هست اين شركت حضور دارد.

دكتر خورشيدوند به ارائه‌ اسلايدهاي پرداخت و اظهار داشت: زماني كه جورج بوش اين بحث را مطرح كرد كه مي‌خواهيم گرسنگي در آفريقا را برطرف كنيم يكي از نگراني‌هايش اين بود كه اروپا مانع اصلي است يعني حتي اروپاهم نگران اين موضوع بود؛ اسلايدهاي ديگري هستند كه رابطه چاقي و مرگ و مير را با استفاده اين محصولات به خوبي مشخص مي‌كنند و نكته مهم اين است كه اين تحقيقات بازه‌ زماني 10 يا 15 ساله مي‌خواهد و ما با يك روز يا دو روز در وزارت بهداشت نمي‌توانيم سلامت اين محصولات را تاييد كنيم.

دكتر ناخدا در رابطه با مرجع اين اسلايدها از دكتر خورشيدوند سوال كردند و اين مطالب را فاقد منبع صحيح دانستند كه خورشيدوند تصريح كرد: منابع مرتبط با اين اسلايدها ‌WHO و فائو هستند.

دكتر بابك ناخدا، نماينده وزارت جهادكشاورزي و رئيس بخش تحقيقات فيزيولوژي مولكولي پژوهشكده بيوتكنولوژي كشاورزي ايران در ادامه اين ميزگرد خاطرنشان كرد: يك بخشي از مباحث دكتر اردكاني و خورشيدوند صحيح بود كه از آنها نتيجه كاملا غلط گرفتند؛ اين سمي كه گفتند، در محصولات تراريخت وجود دارد سم براي گياه و آفت هست و هيچ تاثيري بر بدن انسان ندارد  و در رابطه با برنج هم بايد بگوييم كه ما دانه برنج را مصرف مي‌كنيم نه ساقه و علف آن را و سم نيز در دانه برنج وجود ندارد.

قوانين، دولت را مكلف به كشت محصولات تراريخت كرده است

وي اظهار داشت: وزارت جهادكشاورزي متولي كميت و كيفيت و سلامت غذادر كشور است و تا اين محصول سالم نباشد دولت اجازه نمي‌دهد اين محصول وارد بازار بشود و وقتي كه اين محصولات جنبه غذايي پيدا كنند وزارت بهداشت وارد بحث مي‌شود اينطور نيست كه ما تصميم‌گيري در رابطه با اين محصولات را به يكديگر پاس‌كاري كنيم.

ناخدا تصريح كرد: در دولت گذشته افرادي بودند كه قانون ايمني-زيستي را اجرا نكردند و الان كه مي‌خواهيم توليد داخلي داشته باشيم فرار رو به جلو مي‌كنند كه پاسخگوي مردم نباشند و در حال حاضر قانون ايمني-زيستي دولت را به كشت محصولات تراريخته مكلف كرده است چراكه اين محصولات ارزش افزوده دارند، به نفع محيط زيست و سلامت انسان است.

نماينده جهاد كشاورزي: بذرهاي مونستانتو كاملا سالم است!

دكتر ناخدا مستند پخش شده در برنامه ثريا را رد كرد و گفت كه اين مستندها با واقعيت تطبيق ندارند و يك شركت صهيونيستي عليه يك شركت صهيونيستي ديگر اين مستندها را مي‌سازد! كه در اين ميان از دكتر ناخدا پرسيد: شما مي‌فرماييد كه بذرهاي مونستانتو در هند اثرات منفي نگذاشته است؟

ناخدا در پاسخ اظهار داشت: اين بذرها اثر منفي نداشته و بذرهاي مونستانتو سالم است.

وزارت بهداشت به خوداظهاري شركت‌ها اكتفا مي‌كند!

دكتر اسكندر اميدي نيا، نماينده وزارت بهداشت و عضو كميته تخصصي ايمني_زيستي وزارت بهداشت در پاسخ به اين سوال كه با توجه به اينكه كشت اين محصولات در برنامه ششم توسعه آمده است، آيا نمونه‌هاي قبلي محصولات تراريخت در ايران توسط وزارت بهداشت كنترل شده است يا خير؟ اظهار داشت: اين رخدادها يك شبه صورت نمي‌گيرد و يك رخدادي كه اصل باشد بين  5 تا 15 سال تست‌هاي خودش را بگذراند و 5 تا 20 ميليون هزينه داردكه اين مطالعات تحقيق و توسعه هست و اين تحقيقات را تيم تحقيق و توسعه كه مي‌تواند يك شركت باشد انجام مي‌دهد و وقتي كه مي‌خواهد اين محصولات را به بازار برساند براساس قانون بايد طبق قانون مجوز بگيرد و و وزارت بهداشت اسناد 5 تا 10 سال تحقيق و توسعه شركت را مي‌گيرد.

مقصودي در اين ميان پرسيد: وزارت بهداشت به خود اظهاري شركتي كه منفعت دارد، اعتماد مي‌كند؟

دكتر اميدي‌نيا در پاسخ گفت: بله وزارت بهداشت اعتماد مي‌كند.

دكتر ناخدا تصريح كرد: ما سالي 16 ميليارد دلار واردات محصولات غذايي داشتيم كه بر اساس آمار گمرك 5 ميليارد آن محصولات تراريخته بود كه در هيچ كس در خصوص واردات اين محصولات حرفي نمي‌زده است اما از 9 ماه پيش كه بحث برنامه ششم توسعه و توليد داخلي اين محصولات مطرح شده است، صداي آقايان درآمده است.

هيچ گونه ارزيابي ريسك محصولات تراريخت به سازمان حفاظت از محيط زيست نرسيده است

دكتر اردكاني در پاسخ به اين سوال كه آيا بين افزايش مصرف محصولات تراريخت و شيوع سرطان همبستگي وجود دارد اظهار داشت: كشور ايران هنوز در قسمت تحقيقات به جايي نرسيده است در صورتيكه چندسال پيش اين محصولات را تجاري سازي مي‌كردند و اسنادش موجود هست، اما الان مي‌گويند كه براي توليد اين محصولات آمادگي نداريم؛ اين بازگشت به  عقب خوب است، چراكه دوستان متوجه شدند كه بايد يكسري كارهاي علمي انجام بدهند.

وي در ادامه گفت: اين مطالعاتي كه دكتر ناخدا فرمودند را ما در هيچ جا نديده‌ايم و سازمان حفاظت از محيط زيست اظهار كرده است كه هيچ گونه ارزيابي ريسك اين محصولات را در سازمان حفاظت از محيط زيست دريافت نكرده‌ايم.

سم گلايفوسيت سم سرطان‌زاي احتمالي است

اين متخصص ژنتيك اظهار داشت: در آمريكا كه مهد بيوتكنولوژي است گزارش داده‌اند كه بيماري‌ها در آمريكا افزايش پيدا كرده است و متوجه شدند كه هيچ عاملي غير از غذا با اين بيماري‌هاي همبستگي ندارد. من تعجب مي‌كنم كه دكتر ناخدا سم گلايفوسيت را سمي سالم مي‌دانند در صورتيكه سازمان بهداشت جهاني اين سم را يك سم سرطان زاي احتمالي مي‌داند؛ اين سم گلايفوسيت در سويا و ذرت وارد شده از آرژانتين و برزيل به وفور وجود دارد و وزارت بهداشت مقدار اين سم را هنوز بررسي نكرده است. اين سم مي‌تواند در سيستم بدن ما اثرات بسيار منفي بگذارد كه تعادل ميكروبيوم را در بدن ما از بين ببرد كه سرطان هم يكي از آنهاست.

برخي كشورها مصرف محصولات تراريخت را براي كودكانشان ممنوع كرده‌اند

مقصودي از دكتر اردكاني پرسيد كشورهاي دنيا براي مصارف كودكان از اين محصولات محدوديتي گذاشته‌اند يا خير؟

دكتر متولي زاده اردكاني در پاسخ تصريح كرد: ازبكستان براي نوزادان و تايوان چنين مواد غذايي را براي غذاي دبستان كودكانشان ممنوع كرده است؛ يكي از شركت‌هاي معروف غذاي نوزادان روي برند خودش حك كرده است كه " غير دستكاري ژنتيكي"؛ در مجموع اين محصولات مضراتي دارد و شكرت‌هاي بزرگ نيز از آن پرهيز مي‌كنند.

دكتر مهدي خورشيدوند در ادامه برنامه با ارائه اسلايدهايي اظهار داشت: در آرژانتين با افزايش كشت محصولات تراريخته ميزان مرگ و مير كودكان از 19 نفر در سال 1997 به 85 نفر در سال 2008 رسيده است؛ سازمان بهداشت جهاني به صراحت در رابطه با سرطان‌زا بودن اين محصولات به صراحت گزارش داده است اما چطور مي‌شود كه وزارت بهداشت سلامت اين محصولات را تاييد مي‌كند؟

آنهايي كه به منتقدان تراريخت مي‌گويند فناوري هراس، خودشان راكتور اراك را با سيمان پر كردند

وي افزود: براي من بسيار جالب است كه كساني به ما مي‌گويند فناوري هراس هستيد كه خودشان در راكتور اراك سيمان ريختند و فردو را جمع‌آوري كردند.

دكتر خورشيدوند به ارائه آماري در رابطه با افزايش سر طان پرداخت و نمايندگان وزارت بهداشت و وزارت جهاد كشاورزي اين مقالات و اسناد را رد كردند و دكتر ناخدا اظهار داشت: نبايد به مردم اطلاعات غلط بدهيد، اين مقالات فرعي هستند و شما به روز نيستيد.

دكتر خورشيدوند گفت: چرا وقتي حرف‌هاي ما خلاف منويات شما مي‌شود ما عقب مانده مي‌شويم و شما به روز مي‌شويد؟ چرا نمي‌گذاريد مردم بدانند چه غذايي مي‌خورند؟

دكتر اميدي نيا گفت: من بعنوان يك متخصص مقاله‌اي را ارائه مي‌دهم كه براي سال 2016 است و همه اين اطلاعات شما را رد كرده است.

آيا هركس كه در ساختار تصميم‌گيري وزارت بهداشت است بايد از اسناد محصولات تراريخ مطلع باشد؟

خورشيدوند گفت: شما بايد بعنوان نماينده وزارت بهداشت دغدغه سلامت مردم را داشته باشيد و بايد اسناد را منتشر كنيد.

نماينده وزارت بهداشت گفت: شما كجاي تصميم‌گيري هستيد كه مي‌خواهيد از اسناد مطلع بشويد؟!

مقصودي اظهار داشت: اين اسناد را فقط تصميم‌گيران بايد ببينند يا پژوهشگران هم بايد ببينند؟

خورشيدوند مقاله‌اي در رابطه با تاثيرات منفي محصولات تراريخت بر روي موش‌ها نمايش دادو و دكتر ناخدا اظهار داشت: شما اصل اين مقاله را بياوريد و ما به شما جايزه مي‌دهيم.         

خورشيدوند مرجع مقاله را ارائه داد ولي نماينده جهادكشاورزي گفت كه اين مباحث پوپوليستي است! و اطلاعات غلطي است كه شما و "تسنيم" به خورد مردم مي‌دهيد.

ناخدا اظهار داشت: شما يك مقاله ثابت شده بياوريد كه محصولات تراريخته اثرات سو بر انسان، محيط زيست و مجودات ديگر دارد ما به شما جايزه مي‌دهيم.

خورشيدوند تصريح كرد: ماهم به شما جايزه سه برابر از جيب خودمان مي‌دهيم كه ثابت كنيد اين محصولات مضر نيستند.

نظارت يك كميته رده بالاي غير ذي‌نفع به محصولات تراريخت

نماينده جهادكشاورزي يك كتابچه‌اي را معرفي كرد كه محصولات تراريخت را تاييد مي‌كند كه دكتر اردكاني در اين ميان اظهار داشت: اين كتابچه كپي شده مطالب مونستانتو است.             

دكتر متولي‌زاده اردكاني اظهار داشت: من از مردم فهيم مي‌خواهم كه در اينترنت يك جستجويي بكنند و ببينند كه افراد ذي‌نفع در اين حوزه دركشورمان چه كساني هستند؛ كجاي دنيا هستند كه هم شركت بزنند و توليد كنند و هم همزمان مديريت پژوهش كشور را دارند و هم تمام قدرت‌هاي ستاد فناوري را دارند؛ هيچ جاي دنيا يك سيستم ذي‌نفع خودش را تنظيم كند و كنترل كند. در ايران بايد يك كميته نظارتي رده بالا داشته باشيم كه منافعي در اين حوزه نداشته باشد.

واردات مواد غذايي از محصولات غيرتراريخته باشند

در پايان مجري برنامه با توجه به نتيجه نظرسنجي و مطالب مطرح شده در برنامه گفت: بدون شك هيچ كس با حمايت از پژوهش هاي بومي در حوزه تراريخته‌ها مخالف نيست و بايد در اين حوزه به صورت آزمايشگاهي و كنترل شده كار شود اما براي تجاري سازي و توليد انبوه نبايد عجله كرد. حتما ابتدا بايد نتيجه كنترل‌ها و نظارت هاي بهداشتي كه چند سال زمان مي برد مشخص شود و درصورت تاييد سلامت آنها مورد استفاده مردم قرار گيرد. از همه مهمتر اينكه بايد واردات بذر تراريخته و واردات محصولات تراريخته بويژه در دانه هاي روغني (مانند ذرت و سويا و...)كه اكنون حجم بسيار زيادي دارند تعليق شود و اگر هم فعلا مجبور به ورادات هستيم با محصولات غيرتراريخته جايگزين شود.

در اين بخش دكتر ناخدا، نماينده وزارت جهاد كشاورزي در واكنش به اين صحبت مجري برنامه گفت: اين امكان براي جايگزيني واردات وجود ندارد! با توجه به اينكه در دنيا عمده اين محصولات تراريخته هستند و ما ناچار به واردات آنها هستيم و اگر بخواهيم محصولات غير تراريخته وارد كنيم به بحران امنيت غذايي مواجه مي‌شويم.

دكتر خورشيدوند در پاسخ اظهار داشت: اتفاقا 30 درصد اين محصولات در دنيا غيرتراريخته هستند و ايران اگر بخواهد به راحتي مي تواند تا زماني كه به خودكفايي برسد، از محصولات سالم واردات را انجام دهد و همزمان براي خودكفايي برنامه ريزي كند.


خبر تصادفي:
خبر هاي بروز دنيا براي تمامي سنين در اين سايت موجود است.شما بازديدكنندگان محترم ميتوانيد روزانه خبر هاي زياد و مهم را در اين سايت بخوانيد و از اخبار روز دنيا با خبر شويد.كافي است فقط در اين وب سايت گردش كنيد و در تمامي موارد اين وب سايت جستجوي لازم را انجام دهيد.خبر هاي سياسي در اين سايت شامل خبر هاي دولت يازدهم و عملكرد آن ها در اين دوره است كه بايد بررسي هاي دقيقي در اين زمينه انجام شود.عملكرد اين دولت مثبت بوده و در بخش برجام كار هاي زيادي انجام شده كه شايسته تقدير و تشكر است

تا كنون نظري ثبت نشده است
ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در مونوبلاگ ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.